Daahir Rayaale ma wuxuu mari doona wadadii Boqor Shaah,mise
Dhacdooyinkii isdaba jooga ahaa ee weji -gabaxa ku noqday masuuliyiinta xisbiga siyaasiga ah ee UDUB,gaar ahaan Xoghayaha guud ee xisbigaasi Jaamac Yasiin waxa ay muujinayaan halka ay marayso karaha ay shacbiweynaha reer Somaliland u hayaan Madaxweynaha Tallada dalka haya ee wakhtigan Daahir Rayaale Kaahin, taasi oo runtii i xasuusisay dhacdadii fajaca ku noqotay Boqorkii dalka Iiraan ee Shaah,kaasi oo ay marin habaabiyeen masuuliyiintii xilalka u hayay oo si aan run ahayn uga dhaadhicin jiray in dadku la dhacsan yihiin hogaankiisa.
Run ahaantii waxa xaqqiqdu tahay in madaxweyne Daahir Rayaale Kaahin oo shakhsiyadiisa la odhan karo wuxuu ka mid yahay dadka dadnimo wanaagu ku jiro in ay marin habaabiyeen rag iyo dumar ku xeeran maamulkiisa, kuwaasi oo si is soo taraysa ugu soo dhawaaday wixii ka danbeeyay doorashadiisii Madaxweynenimo.
Arrintan oo muddo hore dareenkeedu ugu jiray in ay kala mid dhigi doonto aakhirka Boqorshhahii Iiraan, waxa cadaynteedu uu soo muuqatay saaka kolkii uu mar labaad xoghaya guud ee xisbiga UDUB la kulmay weji gabax ka dhashay markii uu isku dayay inuu ka hadlo beerto xorriyadda oo ay ka socotay xuskii 20-ka Feberwery eek u beegnayd manta oo kale 1982-gii oo ay dhalin yaro arday ahayd dhagax kala hortageen tawaangidii dawladii milateriga ahayd,taasi oo ay shacbigu,gaar ahaan ardaydua iyo macalimiintoodu u adkaysan kariweyday cadaadiskii dalkan ka jiray.
Bal aynu wax yar ka xusno taariikhdii Boqoqr Shaah iyo maalmihiisii ugu danbeeyay, boqor Shaah oo ahaa boqorkii ugu danbeeyay boqortooyooyinkii dalkaasi soo xukumi jiray, waxan a uu aha boqor ka furan waalidiintiisii, waxana uu ahaa kii dhisay caasimada dalka ee Dahraan,haseyeeshee waxa boqorka iyo dadweynihiisii jeclaa ee u han weynaa kala dhexgalay, rag la soo shaqeeyay boqoradii ka horeeyay oo dhaqan ahaan jeclaa in aan wax dabac ah loo muujin dadweynaha, iyagoo u arkayay in haddii dadka dabac loo muujiyo in ay ku soo bixi doonaan rag yeelan doona damac ay ku hungureeyaan xilalka ay raggani ka hayaan boqortooyadda .
Waxa ay arrintu sii xumaato oo ay dadku cadaadis dareemaan, ayaa waxa dhacday in Sheekhii weynaa ee Aayatu-laah uu rayal-caamkii dadweynaha uu la wareegay,kaasi oo cajalado ku soo qarqiyay dadkii,haseyeeshee waxa taasi Boqor Shaah uga dhigayay kaadiriyiintiisii in ay ummaddu jeceshahay isaga,iyadoo ay dadka soo tubaan wadooyinka hareereheeda marka Shaah uu u soo baxayo magaalada ama u baxayo gobolada.
Dadweynaha waxa aakhirkii ay ku keliftay in ay isugu soo baxaan wadooyinka,taasi oo keenaty in aakhirkii ay dadku gaadhaan afaafka hore ee Madaxtooyadda ,wax yar kadib waxa boqor Shaah oo fadhiya xafiiskiisa u tegay Taliyayaasha ciidanka Boqortooyadda iyo kan madaxtooyada,kuwaasi oo boqorka ka dalbaday inuu u fasaxo in dadka lagu dhaqaajiyo tawaangi si marka ay dhiiga marka ay arkaan u kala yaacaan, haseyeeshee Boqor Shaah oo ahaa nin aanay dadnimadiisu dhiman, ayaa u sheegay labada Taliye in isaga iyo dadweynaha Iiraan oo la laayo ay u fududahay in isagu uu isaga tago, waxana uu u yeedhay Afadiisii oo uu ku wargeliyay in wixii ay qaadan karto ay soo urursato, iyadoo uu sidoo kale amray Bayloodkiisii diyaarad u tiilay qasriga in uu istaadho, sidii ay boqorka Afadiisu ku qortay buugeedi waxa Boqorku kolkii ay diyaaradu la dulmartay Dehraaan ee uu arkay in bulshadii caasimadu aanay cidiba gurigeedii ama xafiiskeedii ku jirinm inuu ku yidhi xaaskiisii “haddii aan ogahay in dadku ii nacay sidan, beri hore ayaan isaga tegi lahaa oo aan meesha banyan lahaa”.
Nasiib daro boqorku waxa uu arki jiray dad la soo qasbay oo wadooyinka la soo tubay,isla markaana caleemo qoyan loo dhiibay, balse nasiib uma helin Boqorku in uu fahmo dareenka dhabta ah ee bulshadiisa, waxana uu calaacalay goor ay xero iyo fandhaal kala dhaceen oo Odayga gurigiisii lagu soo hujuumay.
Dhab ahaantii waxa Boqorka lku dhaw in uu la taariikh noqdo Madaxweyne Daahir Rayaale Kaahin oo wixii uu wanaag lahaaba ay hal bacaad lagu lisay ka dhigeen kuwa ku xeeran ee ilaa iyo maanta u sheega in dadku isaga la dhacsan yahay, haseyyeshee waxa cad in labadan dhacdo ay Odayga ugu filan yihiin inuu wax ka ogaado dareenka dhabta ah ee dadka reer Somaliland ee quusta ka taagan hab dhaqanka Xukuumaddiisa g taagta daran ee isku haysata oo keliya dhegtiisa cida haysan lahayd.
Si kastaba xaalku ha ahaadee waxa aniga oo aan si weyn u jeclayn guuldarada Rayaale,isla markaana si nasteex ah ula talinaya waxa aan u soo jeedin lahaa in inta aanay xaaladu halkii Boqor Shaah gaadhin in uu wax ka bedelo mawqifkiisa siyaasadeed oo uu ka fikiro in aanu mar labaad isa soo sharaxin oo uu ka fikiro inuu dib u dhiso xisbigiisa sii baaba’aya , haddii aanu taasi ku talabsana waxa runta biyo kama dhibcaanka ahi ay tahay in uu meesha kaga bixi doono si aanu raali ka noqon.
Mustafe Cabdi Ciise "Shiine"
Maamulaha Goobjoognews.net.
daaha02@hotmail.com
